Inhoudsopgave

Het vaandel

Omdat Excelsior op 23 oktober 1928 is opgericht werd in 1958 het 30-jarig jubileum gevierd. Naar aanleiding daarvan verschenen in verschillende kranten artikelen over de vereniging. In menig artikel heeft de journalist het verhaal opgeschreven dat het vaandel aangeboden werd door de donateurs bij het 1e lustrum. Dus zou dat in 1933 zijn! Waarschijnlijk heeft hij de geïnterviewden niet goed begrepen of de geïnterviewden hebben het niet meer goed geweten en is het verhaal zijn eigen leven gaan leiden. Ik wil u dat uitleggen.
Door de tekst in het artikel werd ik op het verkeerde been gezet. Ik plaatste foto’s, waarop het vaandel te zien was, daarom altijd NA het lustrum van 1933. Tijdens dit onderzoek bekeek ik een aantal foto’s van Excelsior en had het gevoel dat die vroeger moesten zijn dan 1933.

Toen ik met het familieonderzoek bezig was kwam ik een *foto tegen waar mijn opa Derk Dikken, mijn vader Herman Dikken en mijn oom Teunis Dikken opstonden. Achterop de foto was in het handschrift van mijn moeder te lezen: “april 1929”.
Teunis, die geboren is op 4 juli 1917, is dan op deze foto bijna 12 jaar. Gezien zijn lengte moet die leeftijd acceptabel zijn. De datum van 1929 zal dus kloppen en is erg belangrijk.
Wat mij opviel bij deze foto waren de donkere jasjes.



Mijn vader is ook nog apart op de foto gezet.

Heel duidelijk is op beide foto’s het uniform te zien. Witte pet, wit overhemd, een strik die bij opa veel donker van kleur is dan bij Herman en Teunis. Om het middel een zwarte band en bij de witte broek is nog geen (blauwe)bies te zien. Op deze foto’s worden donkere schoenen gedragen. Opvallend zijn de kleine mondorgels aan een lintje die op het jasje te zien zijn. Deze kleine mondorgels worden Piccolo’s genoemd.

De datering van deze foto’s bleek achteraf bepalend te zijn voor de datering van het vaandel. Ik kreeg namelijk, toen ik met het onderzoek van Excelsior bezig was, een paar kopieën van foto’s uit het familiealbum van de familie Voeten. Dick Voeten was als 20 jarige de eerste dirigent van de senioren van Excelsior. Ineke Voeten, de oudste dochter van Dick, zond ook de teksten mee die haar vader bij de foto’s in het album had geschreven.
Tot mijn verbazing bleken de personen op de foto’s, die een uniform aan hebben, ook donkere jasjes te dragen!

Links het eerste bestuur (en oprichters?) van Excelsior met 2e van links Dick Voeten en 1e links;tamboer-maître Harm Dijkslag.
Rechter foto: dirigent Dick Voeten in het midden, maître Harm Dijkslag met tamboers.

De foto die als showfoto betiteld was trok mijn aandacht. Hierop is duidelijk het vaandel te zien. Links op de voorgrond ligt mijn oom Teunis!
Als dit een foto uit 1933 of later zou zijn, is mijn oom Teunis in zijn (lengte)ontwikkeling stil blijven staan!
Rechts voor het vaandel zit Dick Voeten. Aan de andere kant van het vaandel Herman Dikken. Voeten heeft daar een speciaal uniform aan dat hij ook draagt op de foto van het 1e bestuur. Een oud militair uniform? Tussen Herman en Dick lijkt? het of op het vaandel twee vlaggetjes zitten? Op het vaandel geen lauwerkransen en aan de ronding bovenaan de stok geen medailles. Dat kon natuurlijk ook nog niet als je als vereniging net begint! Let u eens op de trommen. De meeste hebben een motief aan de boven en onderzijde maar helemaal rechts is een trom te zien die geen motief heeft. In die trom, bekend als concerttrom, zat een andere klank en werd gebruikt als begeleiding tijdens het bespelen van de mondorgels.

De enige trom die nog overgebleven is van Excelsior ziet u hiernaast. Deze is na het overlijden van opa in het bezit gekomen van zijn kleinzoon Rob. Rob is de zoon van opa’s jongste zoon; Jan. Op de trom nog vellen van natuurlijk materiaal. Of dit de originele concerttrom was? Het lijkt er wel op.

Ik ga er dan ook van uit dat het vaandel in 1929 al aanwezig was. Hoe de financiering toen heeft plaats gevonden van de instrumenten, vaandel etc. is mij niet bekend. Alles op de pof? Stonden personen/firma’s garant? Misschien dat het vaandel eerst op conto van de vereniging stond? Wilden, toen het 1e lustrum in 1933 naderde, donateurs iets aanbieden? en hebben zij toen het resterende bedrag wat nog open stond van het vaandel, voor hun rekening genomen? Is zo de mythe ontstaan dat donateurs bij het lustrum in 1933 het vaandel zouden hebben aangeboden? Ik verbaasde mij dan ook toen ik voor de eerste maal dat verhaal over het aanbieden tijdens het 1e lustrum hoorde en de foto zag die gemaakt was tijdens dat eerste lustrum. (Zie verderop) Op dat vaandel waren al prijzen vast genaaid! Ik kon mij al niet voorstellen dat op zo’n nieuw duur vaandel, voordat het aan het publiek getoond werd, al prijzen genaaid waren. Op twee foto’s na, die in mijn bezit zijn, zijn altijd op het vaandel de gewonnen kransen te zien. Hieronder een van de vroegste foto’s die ik in mijn bezit heb. In de bijlage over Excelsior de ander uit plusminus 1933-‘35.

Excelsior staat op de treden van het oude Paleis van Justitie aan de Blijmarkt in Zwolle. Herman Dikken staat rechts van de grote trom. Het kleine manneke, rechts staande naast hem, is zijn broertje Teunis. Dirigent Dick Voeten zit midden voor het vaandel.

Het Paleis van Justitie werd gebouwd in 1838 in neoclassicistische stijl. Voor veel verenigingen een ideale plek om een totaalfoto te maken. Nu is het pand in gebruik als “Museum De Fundatie”.

Heel duidelijk is hier te zien dat er geen kransen op het vaandel vast gemaakt zijn of dat er medailles aan de stok hangen. Ook noemde ik al Teunis die wat lengte betreft nog steeds rond de 12 jaar is!
De muzikanten hebben donkere schoenen aan. In mijn foto’s is vanaf juni 1933 te zien dat het gebruik van witte (gemaakte) schoenen of gympies een vereiste werd. Daarom dateer ik deze foto van vóór 1933 en eigenlijk, gezien de leeftijd van Teunis en omdat mijn vader nog geen uniform draagt, denk ik dat de foto van rond 1929-1930 is.

Maar er is nog iets anders dat mij opvalt: als u de geschiedenis van mijn vader verder gaat lezen dan zult u een foto van het eerste jeugdkorps tegenkomen die in 1928-30 gemaakt moet zijn. In dat jeugdkorps waren toen 21 meisjes waaronder Herman zijn zusje Coba die toen 9-11 jaar oud was! Op de afbeelding hierboven is geen enkel meisje meer aanwezig!!

Ook is op de foto van het eerste jeugdkorps een totaal ander uniform te zien. Zwarte broeken en rokken! Ook mijn opa en Herman dragen dan een zwarte broek! Raar is dan dat in 1933 (zie Excelsior) maar ook in 1935, bij het trouwen van Dick Voeten, die zwarte rokken (wel weer vrouwen!) in gebruik zijn! Op die afbeelding van het eerste jeugdkorps zijn personen te zien die ook voorkomen op de foto van het 1e bestuur. Wat er plaats heeft gevonden in het begin van de oprichting van Excelsior zal altijd wel in nevelen gehuld blijven.

De aantekening op het krantenartikel is van Dick Voeten. Op welke datum de lustrumviering heeft plaats gevonden? In 1933 of 1934?

Op de lustrumfoto zit in het midden de tamboer-maître Harm Dijkslag. Links van hem in uniform dirigent Voeten. Staande rechts vooraan opa Dikken met direct naast hem zijn zoon Teunis (nu dus 16 jaar oud en als tamboer) en de derde persoon links van opa zijn zoon Herman. (Met pet schuin op het hoofd) Op het bordje dat links op de muur bevestigd is is te lezen ”Wordt donateur van Excelsior A 25 cent per maand”.

Het vaandel, dat meer dan 30 jaar opgerold op een zolder heeft gelegen, is nog in erg goede staat. Er is fluweel voor gebruikt en gouddraden. De mondorgel blazende persoon in het midden is gemaakt van katoen en gouddraad. Jammer genoeg ontbreekt de verticale stok met de ronding waar de medailles aan gehangen werden! Bij de firma/muziekwinkel Reichenbach in de Sassenstraat kocht de muziekvereniging haar instrumenten en bladmuziek. Navraag bij de zonen, Anton, Ton en Paul van die firma over het vaandel leverde geen verdere gegevens op! Er werd mij wel verteld dat de Piccolo’s, die op de vroege foto’s te zien zijn, waarschijnlijk door hun vader aan de vereniging geschonken zijn toen zij de instrumenten aanschaften. De oude rekeningen van die tijd zijn tijdens de oorlog in de kachel verdwenen!

Nadat ik dit uitgezocht en beschreven had las ik later in de Prov. Overijsselse en Zwolsche Courant van 17 nov. 1930 het verslag over de openbare uitvoering van Excelsior op 15 november. De journalist vermeldt een aantal interessante dingen waaronder: “is thans reeds door de zorgzame bemoeiingen van verschillende dames in het bezit van een prachtig vaandel, waaraan zowaar al eere-metaal prijkt.”.Deze tekst geeft dus duidelijk aan dat op die dag het vaandel al aanwezig was. Of de foto hierboven bij het oude gerechtsgebouw van nov. 1930 is?