Video II
Historie, huizen, tijdsbeeld en landschappen

In een tijd dat er nauwelijks een krant was, weinig mensen een radio hadden waren de mensen aangewezen op de bioscoopfilm, afbeeldingen in boeken of hoorden ze van anderen wat er zich in de wereld afspeelde. Voor de puzzelmakers een gat in de markt. Zij gingen puzzels uitgeven met belangrijke historische ‘spektakels’. Zo zien we koningshuizen, voetbalwedstrijden, oorlogen, prestaties van luchtballonvaarten, vliegtuigen etc.. Tevens werd door de firma Variété een serie van ‘Schilderijen van Hollandse schilderkunst’, uitgebracht (Pictura legpuzzle). Vergeleken met het drukwerk van nu waren het echter bedroevend grauwe en vage afbeeldingen. Men werd zo kort na de oorlog bepaald niet verwend met goed kleurendrukwerk. Geen wonder dat de uit Engeland geïmporteerde kleurige puzzels van o.a. Tower Press zo goed verkocht werden.

Over de kaartende hondjes wist Geert Bekkering nog het volgende te schrijven: “Drukkerij Presisto in de Laurierstraat (Amsterdam) drukte al heel lang een plaat met zeven kaartende hondjes. Hij hing in veel bruine kroegen aan de muur. De prent was rond 1900 getekend door de Amerikaan A. Coolidge, maar hij kreeg in de oorlog (1940-‘45) een bijzondere betekenis. Men verzon er van alles bij. De buldog met sigaar in de mond deed natuurlijk aan Churchill denken, dan moest die hond met de drie azen in zijn poot wel Roosevelt zijn en de hond die de zware pijp rookte en geen fiches meer had, was Hitler. Een Oranje-zonnetje scheen boven de winnaars. Er kwamen gedichten op rijm en de plaat werd zeer populair. Presisto verkocht er heel wat puzzels van. Een deel van de opbrengst ging naar onderduikers. Lang is gedacht dat de productie van deze puzzels illegaal was, maar Presisto drukte er gewoon haar kenmerk (K-nummer) op. Er verscheen zelfs in het blad van de NSB een artikeltje over Nederlanders die door het dragen van een lucifer in hun knoopsgat of het maken van een puzzel de oorlog dachten te winnen, terwijl zij hun leven gaven aan het Oostfront.

Op de Prinsessenpuzzel staat de tekst: “Geleidelijk aan zijn wij het samen eens geworden en wel zéér eens”! Uit de radiotoespraak van onze prinses en een uitgave van J. Philip Kruseman te Den Haag. Waarschijnlijk slaat de tekst op de aankondiging van de verloving 1936/of het huwelijk dat gesloten werd in 1937 tussen prinses Juliana en Bernhard van Lippe Biesterfeld.

Op veel drukwerk uit de periode 1944 - 1950 treft men prijsaanduidingen aan volgens de zogenaamde "GR" codering. Ook vlak voor, tijdens en na de oorlog is drukwerk voorzien van een K-Nummer, ook wel "Kennummer" genoemd. Dit nummer was uniek. Iedere drukker diende zijn K-nummer te vermelden op het drukwerk dat hij produceerde. Het besluit van 15 juli 1941 tot beperking van papierverbruik luidde: Vervaardigers van drukwerken moeten op alle papier- en cartonwaren, die door hen worden bedrukt, of hun firmanaam of hun kennummer aanbrengen. Het kennummer wordt hun op aanvraag door het Rijksbureau voor de Verwerkende Industrieën, Sectie Grafische Industrie toegezonden en komt voor op een lijst, welke bij dit Rijksbureau berust. Of iedereen zich aan die voorwaarden hield is een ander verhaal. M.b.t. dozen voor kerstboomversiering (Nederlandse producten) zijn mij geen dozen met nummers bekend. Maar misschien komen die nog te voorschijn na deze aanwijzing. In ieder geval zijn er lijsten met namen van de verschillende drukkerijen en kan men zo een datering en de maker van het drukwerk opzoeken.

Over het onderwerp ‘Huizen’ kan ik kort zijn. Net als bij ‘Landschappen’ werden mooie plekjes uitgezocht zodat de puzzelaars zich konden ‘vergapen’ aan zaken die meestal niet binnen hun bereik lagen.
Niet altijd kon ik bij mijn onderwerpen de juiste puzzel plaatsen. Als er een groep kinderen op was afgebeeld en op de achtergrond was bijvoorbeeld een dubbeldekker te zien moest die puzzel dan onder ‘kinderen’ vallen of onder ‘vervoer’? Daarom een grove indeling waar u het maar mee moet doen.

Het onderwerp ‘Tijdsbeeld’ spreekt voor zich. De jonge bezoeker van deze site zal weinig herkennen maar de ouderen zien zaken waar ze hun eigen gedachten bij zullen hebben. Neem nu eens zo’n boerderij, ontwerp van L.J. Bos, waar een waterpomp op te zien is en waar een bezem tegenaan staat. De boerin pompt het water op en zal het water gebruikt hebben om haar stoepje te schrobben. Dit gebeurde meestal op de zaterdag want zondags moest alles rondom de boerderij er piekfijn uitzien. Of kijk eens naar de puzzels waar de klederdracht van Volendam en Marken op te zien zijn. De ontwerper Pol Dom was een Belgische kunstenaar en als vluchteling vestigde hij zich tijdens de Eerste Wereldoorlog in Nederland. Net als Willy Sluiter heeft hij op een mooie wijze de tradities vastgelegd. Tja, tijden veranderen de gewoontes.