Inhoudsopgave


OUDE FLESSEN

Over de geschiedenis en productie van oude flessen zijn buiten de bekendste publicaties van het Surinaams Museum 1974 en de studie van Robert H. McNulty, New-York 1971, weinig nieuwe gegevens verschenen. Door steeds nieuwe vondsten op historisch-archeologisch gebied zullen voornoemde publicaties aangevuld moeten worden om tot een duidelijker overzicht te kunnen komen van de ontwikkelingen van de fles. Doordat zelfs nu nog oude wijnflessen uit Franse wijnkelders te voorschijn komen, blijkt dat hergebruik vele jaren moet hebben plaatsgevonden.
Nr. 2 en nr. 5, die wat vorm betreft (paardenhoef) meestal na 1700 werden gedateerd, zijn nu aangetroffen in een context van materiaal uit 1650-1680. Dit houdt tevens in dat de gelijkende vormen van nr. 3 en nr. 8, die in een context van materiaal uit 1730-1780 werden gevonden, ook van een vroegere periode afkomstig kunnen zijn. De flessen wijken alleen af door een iets dunnere hals en een platte glasdraad aan de hals. Een platte glasdraad kan duiden op Franse of Belgische makelij.

Zoals in voornoemde artikelen te lezen is, blijkt, naast de bollere vorm in het tweede gedeelte van de 17e eeuw, dat Engelse flessen veelal te herkennen zijn aan de glasrand op de hals die gewoonlijk beter afgewerkt en meestal driehoekig op doorsnede is. (Nr. 6 en nr. 10.) Ook het zwaardere gewicht en de donkere bruine-groene kleuren van het glas zijn specifieke kenmerken waardoor Engelse flessen zich van Continentale flessen onderscheiden.




Op de foto die te zien is bij fotomateriaal staat glaswerk dat samen met het hier afgebeelde gevonden werd. Het materiaal kan gedateerd worden tussen 1596-1632. In deze partij verschillende oude (medicijn) flessen.




Terwijl Engeland al in 1630 experimenteerde met deze flessen kwam het vasteland een halve eeuw later tot de ontdekking dat, ter vervanging van het toen in gebruik zijnde vaatwerk, de nieuwe fles voldeed aan de eis om vooral wijnen beter te kunnen bewaren.
Ook werden flessen gebruikt om er vloeistoffen zoals jenever, rum, bier, likeur, bronwater en olie in te bewaren. Later, toen glas dikker en van betere kwaliteit werd gemaakt, kon er ook champagne in bewaard en vervoerd worden. Zodoende werd de productie van flessen op het vasteland in het laatste kwart van de 17e eeuw op gang gebracht.

Omdat de ovens in het begin met hout werden gestookt en de vraag naar glas c.q. flessen toenam, ontstonden grote ontbossingen in de buurt van de glashutten. Toen regeringen rond 1725 hiertegen maatregelen troffen ging men zich vestigen in de buurt van steenkoolmijnen en havens waar de goedkope Engelse kolen werden aangevoerd. Niet alleen voor jenever werden vierkante (12, 13, 14) flessen gebruikt. Apothekers, alchemisten en kappers gebruikten ze om de, in hun vak voorkomende, vloeistoffen in te bewaren. Kenmerkend voor deze beroepen zijn echter toch de kleine flesjes die als medicijnflesjes bekend staan. Deze flesjes konden ook lekkere geurtjes bevatten. De allerkleinste exemplaren waren meestal gevuld met vergif. Op de flesjes is soms een horizontale ingekraste lijn waar te nemen welke kan duiden op een bepaalde hoeveelheid. Hopelijk zal het apotheekboek dat tentoongesteld wordt in een vitrine van het museum in de gemeente Tiel en waarin flesjes en recepten staan afgebeeld, ooit eens voor een onderzoek/ publicatie gebruikt mogen worden. Die gegevens zullen dan zeker bijdragen om een wat betere kijk op het flessengebeuren te verkrijgen.

Omdat ook deze tekst niet alles behandeld zullen de echte geïnteresseerden zich via bibliotheken of verenigingen verdere informatie moeten verschaffen. Net als in Amerika. Australië en Engeland, waar miljoenen mensen, onder andere ex-president Jimmy Carter, oude flessen verzamelen, is er in Nederland een vereniging, De Oude Flesch. Deze vereniging, die in 1989 tien jaar bestond, heeft door middel van tentoonstellingen en een eigen blad de aandacht voor oude flessen in Nederland sterk doen toenemen. Op de site is te lezen welke ‘flessen’boeken er sinds het verschijnen van dit Archeologisch Dagboek op de markt zijn gekomen.