WARME TIJDEN EN WATER (WW2) – De waterproblematiek in het IJsseldal

Door Egbert Dikken i.s.m. Herman Kamphuis



Vanaf het begin dat er in Zwolle een historische vereniging ontstond zijn van mijn hand verschillende artikelen in het ‘Zwols Historisch Tijdschrift’ geplaatst. Veelal waren het korte mededelingen als ik weer eens in de stad ontdekkingen had gedaan op het gebied van de archeologie. Ook in jaaruitgaves van de vereniging ‘Overijssels Recht en Geschiedenis’, zijn artikelen van/over mij, over de archeologie en geschiedenis, te lezen.
Door al mijn gevonden gegevens met elkaar te verbinden kwam ik tot een bepaalde visie en samen met Herman Kamphuis werd het artikel ‘Waternood-Watersnood’ (WW1) geschreven dat geplaatst is in mijn ‘Zwols Archeologisch Dagboek’ (ZAD) waarvan de 1e druk in 1989 is verschenen. In WW1 wordt o.a. gebruik gemaakt van de uitkomsten uit duizenden sonderingen die wij bestudeerd hebben van Zwolle en omgeving. Door die uitkomsten te koppelen aan de door mij gevonden gegevens tijdens grondonderzoeken proberen wij te verklaren waarom de Stad Zwolle in het verleden wateroverlast had en hoe de stad zich ontwikkeld heeft.

De Schellerwade
Kijkrichting: binnenstad Zwolle.

Meerdere auteurs vermelden dat het een zijtak van een rivier moet zijn geweest en misschien in verbinding stond met de grachten van Zwolle. De Wade zou ontstaan zijn door een oeverdoorbraak maar lag in 1480 al binnendijks. Dit alles is te lezen op een informatiebord die op de IJsseldijk staat.

 

Voor het lezen van PDF-bestanden is Acrobat Reader nodig of een 'moderne' browser als Google Chrome.

Nu is ‘WW2’ klaar. Deze publicatie is uitgebreider dan ‘WW1’ maar geeft een beter beeld hoe en waarom er wateroverlast was in het IJsseldal. Water dat vanaf Drenthe, Duitsland en natuurlijk vanaf het oude Rijndal naar dat IJsseldal stroomde was één maar ook het stijgende waterpeil van de Noordzee zorgde in verschillende periodes voor overlast. De laag gelegen Friese kust overstroomde, toen er nog geen dijken waren, regelmatig waardoor grote stukken land onbruikbaar werden en veel mensen en dieren verdronken. In de kop van het IJsseldal, waar het huidige maaiveld op gelijke hoogte ligt als het overgrote deel van het Friese land, waren deze problemen er ook regelmatig waardoor bewoning alleen op de hogere zandkoppen kon plaatsvinden. Alleen in tijden van grote droogte en bij een lagere zeespiegel kon je wonen op de laag gelegen gedeelten van het land. Bewoners zochten het water op voor hun eerste levensbehoefte. Dat water toen maar ook nu nog steeds naar het laagst gelegen land vloeide is een belangrijk gegeven dat wij steeds weer proberen te benadrukken en aan te tonen. Dat Stuwwallen of Dekzandruggen waterstromen in het verleden geblokkeerd zouden hebben lezen wij regelmatig in publicaties van andere auteurs. Wij proberen opnieuw aan te tonen dat die zandruggen niet altijd zijn wat er altijd van gedacht is en daardoor moeten oude ‘conclusies’ van die auteurs herzien worden. Als die zandruggen niet zo oud zijn als altijd wordt aangenomen betekent het namelijk dat water door kon stromen naar laaggelegen land achter die zogenaamde oude zandruggen. O.a. de rivier ‘De Regge’ gaat een belangrijke rol spelen in ons verhaal. Nu is meer uitgezocht waar het water van de verschillende rivieren vandaan kwam en wat dat van invloed had op de bewonings- / ontstaansgeschiedenis van o.a. Zwolle. Veel nieuwe gegevens worden behandeld en een nieuwe kijk op de geschiedenis begint op deze site.

De grote publicatie, met veel afbeeldingen, zal in verschillende hoofdstukken te zien zijn. Grote probleem is dat wij, om onze visie aan u over te brengen, eerst veel tekst nodig hebben om uitleg te geven over (foutieve) aannames van een aantal auteurs die in het verleden bij verschillende onderwerpen gedaan zijn en daarna in artikelen als waarheid weer werden gebruikt.
Regelmatig maken auteurs gebruik van gegevens waarvan wij bewezen hebben, o.a. in het ZAD, dat ze niet kloppend zijn, of negeren zij nieuw ontdekte gegevens. Met alle respect voor de auteurs maar hun conclusies zijn op z’n minst twijfelachtig.
Wij proberen daar wat orde in aan te brengen door extra gegevens in de teksten te vermelden en daarna kunnen wij pas met onze eigen gedachten op de proppen komen. Dat is wat wij “langdradig noemen”.


Wij hopen toch dat u zich een voorstelling kunt maken van situaties zoals wij die aangeven in de hoofdstukken. Met in uw achterhoofd natuurlijk de al gelezen tekst van “Voorwoord en Onderzoek - Methodes”. Alleen dan is het mogelijk om het verhaal te volgen en er wat van te begrijpen. Een landkaart bij tijd en wijle raadplegen kan geen kwaad en raden wij dan ook aan. Lees als laatste dan nog “Nadruppelen” want om alles in één artikel te verwerken is zo’n grote klus dat we die graag uitbesteden.

Veel leesplezier!