Inhoudsopgave
1986 (vervolg)
Sassenstraat 41 | april
Ik werd gebeld door de dochter (Thea) van de eigenaar van het pand Sassenstraat 41. Zij had mijn nummer gekregen van de conservator van het museum in Hattem (verslag
1983) en die had haar aangeraden om zich met mij in verbinding te stellen. Thea vroeg of ik haar kon helpen want zij had last van een verzakking!!!
Ik antwoordde dat zij zich dan in verbinding moest stellen met een gynaecoloog. Dus even gelachen en het ijs was gebroken. Zij legde uit dat bij haar achter het huis de
tegels verzakten ondanks dat zij steeds nieuw zand opbracht. Er moest iets aan de hand zijn. Dus of ik interesse had om eens te komen kijken.
Samen met Henri v Dijk naar Thea gegaan en begonnen met onderzoek. Nadat we een aantal stoeptegels verwijderd en wat
gegraven hadden constateerden we dat het zand in een soort van gemetselde (stort)koker verdween. Bovenin de koker lagen tussen het zand een paar rubberen ringen die na
bestudering banden bleken te zijn die toebehoorde aan een geoxideerde speelgoedauto die we even later vonden. Tja, wat kun je dan verwachten bij verdere uitgraving.
Race auto ± 1950 9,5 cm. Made in England BRM MK 2 GRAND PRIX
Even later kwamen uit de koker verschillende bouwfragmenten waaronder oude dakgoten van zandsteen/trachiet.
Tussen het bouwafval lagen de resten van vensterglas waaronder enkele fragmenten van gebrandschilderd glas. Eén daarvan met het jaartal 1616. Ik heb dat eens nagezocht maar kan
de aantekening niet meer terug vinden maar ik meende dat er in 1622 een verordening kwam dat dakgoten niet meer mochten afwateren op de openbare weg! Waarschijnlijk zijn de
dakgoten toen afgebroken en in die stortkoker terecht gekomen!
Waarschijnlijk is tijdens dat
afbreken glas gesneuveld/vervangen en ook in de koker gegooid. Naast de koker een gat gegraven en gedeeltelijk de koker weggebroken om ruimte te krijgen. Nadat we een paar
meter gegraven hadden kwam plots een gemetselde boog van een (ton)gewelf tevoorschijn waar een paar stenen in ontbraken. Dat was de oplossing van het probleem. Door dat gat
vloeide het zand een oude beerput in waarvan de beer tot op de halve hoogte van de put was ingeklonken! Thea was bang dat haar hele achtertuin in die grote put zou verdwijnen
en wilde graag een oplossing. Omdat zij o.a. ook met het dak van de woning bezig was en de oude dakpannen kwijt moest, boden wij aan om de beer uit de put te halen en dan later
het puin van de verbouwing in de put te deponeren. De deal werd gesloten.
Met nog wat extra hulp van Wim Rijnberg werd aan de klus begonnen. En dat het een hele klus was
hebben wij geweten. Nadat de 4 meter diepe stortkoker ontdaan was van puinresten konden we het gewelf aanschouwen. Het bleek om een beerput te gaan van bijna 2 meter breed en
2 meter hoog met een lengte van 2,5 m. Een zeer grote put die ± 2,5 m evenwijdig achter de huidige achterpui gelegen was. We verbaasden ons er wel over dat het gewelf zo diep
onder het huidige maaiveld lag. Is de Sassenstraat daar ter plekke extra opgehoogd? Het afval dat kort bij het einde van de stortkoker in de put lag was afkomstig uit de periode;
einde 16e eeuw tot ± 1610.
Uit dat afval kwamen verschillende fragmenten van majolicaborden tevoorschijn.
Nadat ik die later gerestaureerd had zijn ze samen met andere gevonden borden in Zwolle onder fotomateriaal geplaatst.
Ook kwam er tinnen kinderspeelgoed te voorschijn. Naast dat vroege vondstmateriaal kwam jonger materiaal tevoorschijn waarvan ik dacht “er klopt iets niet want het is geen
opeenvolgende datering voor dat materiaal t.o.v. het materiaal rond 1610”. Wat was het geval: in de ruime rechthoekige put ontdekte ik in het midden van het plafond een soort
van ‘mangat’. Door dit gat moet een persoon in het verleden zijn afgedaald om de put schoon te maken want recht onder dat ‘mangat’ lag op de bodem van de put een plank. Hier
zal hij opgestaan hebben toen hij met een andere plank/emmer? de beer naar zich toe haalde. Alleen het materiaal dat bij de stortkoker lag kon hij niet bereiken en heeft dat,
gelukkig maar, voor ons achter gelaten.
Henri bezig om via de stortkoker een volle emmer beer aan mij door te geven.
De melding van de vondsten is gedaan bij Rijksdienstcorrespondent Gert Oostingh die er voor zorgde dat een journalist op de hoogte werd gebracht. Op de foto sta ik beneden in de put. We hadden twee ladders nodig om beneden te komen!
 | Hoonhorst | mei Arie bezig om een grondverstoring uit te graven en we hoopten op wat scherven maar die kwamen niet tevoorschijn. |
 |
Omdat ik regelmatig in de omgeving van Zwolle te vinden was had ik ontdekt dat In de weilanden achter Hoonhorst door de Gasunie een gasleiding werd gelegd. Met Arie Bouwman
gekeken en ploegsporen ontdekt. Jammer genoeg konden we daar geen datering aan geven. Het was in ieder geval mooi weer om waarnemingen te doen.
Op hetzelfde moment dat wij er
waren kwam Jan de Koning (fotograaf van de gemeente Zwolle) er aan rijden. Hij schrok zo van ons dat hij spontaan op het smalle weggetje afsloeg maar vergat dat er prikkeldraad
voor de oprit van het weiland gespannen was. Met zijn mooie oldtimer vol met krassen is hij terug gereden en gunde ons geen blik waardig. Vreemd! Achteraf bleek dat ook R.v.B.
daar aan het rondstruinen was geweest.
Boerhaavelaan 7
In mei maakte Wim Rijnberg bekend dat hij achter zijn huis een keuken wilde bouwen en of er interesse was om hem te helpen met het graven voor de fundering. Omdat bij Wim achter het huis al meer vroeg materiaal door ons gevonden was waren er genoeg helpers. In het Z.A.D. onder Boerhaavelaan een verslag.
Klokgevel naast Sassenpoort Van Nahuysplein | mei
De eigenaar liet mij weten dat hij aan het graven was en of ik eens wilde kijken. Een gedeelte van het pand had in brand gestaan en er werd veel gesloopt. Samen met Henri van Dijk funderingen, riolen etc. bekeken. Scherven uit de 12e -18e eeuw maar wat leuk was dat er een pad van veldkeitjes achter het huis was aangelegd. Moeilijk te dateren. Het leek of dat pad geblokkeerd was door de aanleg van de poortwang maar daarvoor kan het doorgelopen hebben richting de Sassenstraat. Vreemde bouw daar. Herman Kamphuis heeft nog een foto gemaakt van de uitgehakte kopjes, in trachiet, die op de zolder te zien waren van de zuidwang van de Sassenpoort. Of die wang de rest van een oudere poort is geweest? En heeft dat pad dan daar mee te maken?
 |
Links |
 |
Ceintuurbaan bij OLM-gebouw | 8 juli
Naast OLM-gebouw samen met Henri van Dijk opnieuw de resten van een Oude Vechtarm kunnen bekijken. Bovenkant veen -5 tot -10 cm N.A.P. dikte ± 50 cm. Dus 55 tot 60 cm onder N.A.P. Daarboven zanderige kleilaag van ± 30 cm. Dus vanaf -5 tot + 25 cm N.A.P..
Walstraat | 13 mei
In het pand met Henri een zeer grote waterput bekeken. Steven Volmer (de eigenaar) had een monster van het water genomen en na een test bleek het drinkbaar. Steven gaat verbouwen en als hij zover is kunnen we komen om de ondergrond te bekijken. Onder de woning blijken kleilagen te liggen!
Huetemate | 11 september
Henri van Dijk, die in de Huetemate woonde belde dat er werkzaamheden zouden plaats gaan vinden. Enkele kogelpotscherven gevonden bij plantsoenwerkzaamheden opzij van de Huetemate. Henri in gedachten verzonken bij de plek waar het 12e eeuwse materiaal tevoorschijn kwam.
Olderneel | 16 september
Met Henri klei- en veenlagen kunnen bekijken en die gefotografeerd. Later nog de N.A.P. hoogtes verkregen van de bouwopzichter.
Brandweerkazerne Harm Smeengekade | 15 en 16 oktober
Van deze opgraving, waar R.v.B. weer eens in gebreke bleef, staat ik in het ZAD een uitgebreide publicatie gezet.
Riool bij Hotel Wientjes | 16-17 oktober
Melding van Joop Bredewold. Net voordat het asfalt werd gelegd kon ik nog constateren dat er in de Stationsweg een vrij groot riool aanwezig was. Meters breed, voor een riool wel erg
aan de brede kant. Gezien de dikke stenen, tijd voor inmeten was er niet meer, moest het om iets ouds gaan en waarschijnlijk een overwelving zijn. Het bouwwerk lag haaks in de Stationsweg.
Ik had op dat moment mijn fototoestel niet bij mij maar later heeft Herman Kamphuis de afgebeelde foto’s gemaakt. Op de twee foto’s zijn bomen te zien die staan aan beide zijden van de
overwelving. Dit was natuurlijk om de ligging van dat gewelf aan te geven. De bomen zijn verwijderd toen de nieuwbouw van de Buitensoos plaats vond en er ruimte moest komen voor een parkeerplaats.
De bomenrij was te volgen vanaf de inrit bij Hotel Wientjes en aan de andere zijde vanaf de stationsweg richting Roopoort-Park Eekhout waar nog een restbedding ligt. Een kaart uit de 17e
eeuw er bij gepakt en daarop is te zien dat een water is ingetekend vanaf de Roopoort tot in de Emmawijk. Heel vroeger is er een open water geweest opzij van de Deventerstraatweg. Op de
kaart van Jacob van Deventer uit 1545 is de open verbinding niet te zien maar Van Deventer geeft wel aan dat er aan die kant van Zwolle water geweest moet zijn. De perceellijnen achter de
singelhuizen, Westerstraat en Roopoort duiden daar nog op.
Tijdens verdere rioolwerkzaamheden in de Stationswijk
heb ik ettelijke malen waarnemingen kunnen doen en geconstateerd dat er dikke lagen klei in de ondergrond zitten. Klei waar ook kalkdeeltjes inzaten. Kalkdeeltjes zouden afgezet zijn door
IJsselwater. Sommige geschiedschrijvers beweren dat IJsselwater NOOIT Zwolle bereikt zou hebben. Zwolle zou daarom dus nooit aan de IJssel gelegen hebben. Jammer is dan dat die geschiedschrijvers
nooit te zien zijn als dit soort waarnemingen gedaan kunnen worden. De problematiek van kalk in klei en waarom er niet altijd kalk in klei hoeft te zitten heb ik in o.a. Kamperpoort uitgelegd. Tevens heb ik in de teksten ook aangegeven dat onder het station nog een oude bedding van de IJssel ligt. Waterproblemen bij de
tunnelbouw van de IJsselallee en later onder het spoorcomplex in 2010-2011! Niet vreemd hoor als je de kleilagen doorbreekt!
Het witte gebouw is Hotel Wientjes en op de andere foto is de lijn van de overwelving te volgen tussen de bomen richting Roopoort - Park Eekhout
Hier een uitsnede van de 17 eeuwse kaart van tekenaar Blaeu.
De verhoudingen aan o.a. de buitenzijde van de grachten zijn door de tekenaar niet altijd 100% weergegeven maar met de hoofdlijnen kon hij, maar ik ook, wel wat!
In het midden de Luttekepoort
(1) en aan de overzijde van de gracht het open water.
Rechtsboven (2) de huidige Stationsweg met daaronder (3) de Westerstraat en bij 4 de Roopoort. Op de Stationsweg zijn aan de stadsgracht
bij de bomen en op de kruisende perceellijn, waar ± de overwelving ligt, poorten/hekken! te zien.(O) De verbinding tussen Westerstraat en Roopoort (X) moet later aangepast zijn of de tekenaar
heeft met ruime hand getekend. Linksboven bij 5 ligt een weg wat de Zuiderkerkstraat moet zijn. Toen de IJsselcentrale zijn kantoor aan de 7-Alleetjes bouwde is de Zuiderkerkstraat om het gebouw
heen gelegd en kwam toen in de 7-Alleetjes uit waarvan we op de tekening de zwarte perceellijn zien.(7) De Van Nagellstraat (- -- -) moet later pas ontstaan zijn. In Park Eekhout (P) is nog een
relict van het open water te zien.
Aan de onderzijde van de kaart staat bij B de Brandweerkazerne aan de Harm Smeengekade en bij K ziet u de Kamperbuitenpoort. Helemaal bovenin de houten
(S)assenpoorterbrug. Vergelijk deze kaart en mijn verhaal maar eens door op Google Earth te kijken.
Ik heb het vermoeden dat een gedeelte van het open water, dat waarschijnlijk vooral
bij hoog water voor problemen zorgde, overwelft is toen Zwolle rond 1600 zijn Bastions ging aanleggen. Het stratenpatroon zal meteen aangepast zijn want door de aanleg van het Bastion aan die
zijde van de stad moest er een nieuwe gracht gegraven worden en werden bestaande wegen vergraven. Lees ontstaan van de stad Zwolle. Daar heb ik
de kaart van Van Deventer geprojecteerd op de huidige situatie en is duidelijk te zien waar wegen etc. vergraven/verdwenen zijn.
Op de kaart van Van Deventer zien we een paar kleine wegen
ingetekend richting waar wij nu het station weten. Deze wegen zijn verdwenen en op de hier afgebeelde 17 eeuwse kaart zijn de nieuw aangelegde wegen te zien. Deze zijn ongeveer in het verlengde
gelegd van de wegen die vóór de aanleg van de Bastions aanwezig waren. Roopoort-Westerstraat en Stationsweg. Om die wegen berijdbaar te houden kun je natuurlijk bruggen over dat open water leggen.
Waarschijnlijk zal men rekening gehouden hebben met het gegeven dat als de stad belegerd zou worden de bruggen door de vijand gebruikt konden worden. Neen, een helder licht bedacht natuurlijk
dat het open water overwelft moest worden zodat de wegen goed berijdbaar bleven en er vanaf de stad een goed zicht was op de landerijen.
Veerallee | 17 oktober
Samen met Joop Bredewold gekeken bij de aanleg van de ‘Nieuwe Veerallee’. Er werd volop in de grond gegraven maar machines bleven doorgaan en weinig kans op waarnemingen. Wat natuurlijk leuk is dat de naam Veerallee nu veranderd is in Nieuwe Veerallee. Dit soort toevoegingen is van alle tijden. Over de problematiek van die toevoegingen en waarom sommige geschiedschrijvers daarmee de fout ingaan door verkeerde conclusies te trekken kunt u lezen in de vele artikelen op mijn site.
Berkum Eikenlaan | 17 november
Op deze datum de waarneming gedaan dat onder een dikke laag stuifzand nog veen aanwezig was dat op sondeerrapporten niet te zien was.
Ook nog gekeken bij de werkzaamheden naast het
dijkje dat bij de dierenweide in de Weezenlanden is gelegen.
Vlak naast de aanwezige dijk, stadskant, werd een grote afvoerleiding gelegd vanaf het (oude)IJsselcentralekanaal naar de Wethouder
Alfrinkweg. Er moest een vrij diepe geul gegraven worden die vlak naast de dierenweide dijk gegraven werd. Dikke kleilagen kwamen tevoorschijn en onderin de dijk, die net aangesneden werd, kon
ik een laag kloostermoppen zien die daar waarschijnlijk voor versteviging van de dijk was neergelegd. Informatie is verwerkt in de waterartikelen.
